ΛΟΥΒΡΟΥ ΑΛΙΚΗ
Περιφερειακή Σύμβουλος, Νομικός Στέλεχος Διαχειριστικής Αρχής *
Μετά την πρόσφατη επιτυχία του πρωθυπουργού, να μας υποθηκεύσει το μέλλον για τα προσεχή 30 χρόνια, το ΠΣ καλείται να αναλάβει τις ευθύνες που μας βαραίνουν. Μπορεί οι πολιτικοί να διαφωνούν για τους όρους του Μνημονίου καθώς και πού αυτό θα μας οδηγήσει, κανείς όμως δε διαφωνεί ότι ο μόνος τρόπος για να βγει η Ελλάδα από το τέλμα είναι η ανάπτυξη.
Και ας μην πλανόμαστε, το μοναδικό ουσιώδες, σημαντικό και αξιόλογο εργαλείο που έχουμε στα χέρια μας για ανάπτυξη, είναι αναμφισβήτητα το ΕΣΠΑ. Δεν έχουμε κανέναν άλλον τρόπο ως περιφέρεια, κανένα εργαλείο για να παράξουμε έργο, που θα δημιουργήσει την πολυπόθητη ανάπτυξη. Η ανάπτυξη όμως αυτή οφείλει να στηρίζεται σε αναγνώριση των λαθών του παρελθόντος, σε επίσπευση των ενεργειών του παρόντος και σε μακροπρόθεσμο σχεδιασμό των επενδύσεων του μέλλοντος.
Για να ισχυροποιήσουμε το παρόν θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε, να αξιολογήσουμε και εμπεδώσουμε τα λάθη που έγιναν στο παρελθόν.
Πού πήγαν τα χρήματα των κοινοτικών προγραμμάτων;
Από την ΠΙΝ έχουν περάσει 3 ΚΠΣ και δεν ξέρω κι εγώ πόσα ΜΟΠ. Και αναρωτιέμαι: Αυτά τα χρήματα άραγε τα βλέπει ο απλός πολίτης; Πού πήγαν όλα αυτά τα χρήματα; Έγιναν μεγάλα έργα υποδομών; Βελτιώθηκε η καθημερινότητά μας και η ποιότητα ζωής μας; Πόσες επενδύσεις έγιναν και τι αποτέλεσμα έφεραν στη μοναδική πλέον οικονομική ατμομηχανή της Περιφέρειάς μας, τον Τουρισμό; Πόσες θέσεις εργασίας δημιούργησαν; Τι ανταποδοτικότητα προσέφεραν;
Για να μην παρεξηγηθώ, σκοπός μου δεν είναι να υποτιμήσω, να απαξιώσω και να εκμηδενίσω το έργο των προηγούμενων. Η αναφορά στο παρελθόν με ενδιαφέρει μόνο ως βάση για ένα υγιές μέλλον απαλλαγμένο από λάθη, από αλόγιστες σπατάλες, από παραλείψεις, από συνεχείς υπερβάσεις κόστους των έργων, από εσπευσμένες αποφάσεις της τελευταίας στιγμής, όπου στην πρώτη γραμμή θα βρίσκονται έργα πρώτης προτεραιότητας και όχι έργα δευτερευούσης σημασίας, που στόχο έχουν να "απορροφήσουν" ευρωπαϊκά χρήματα και να ικανοποιήσουν έργα λίγων και όχι των πολλών.
Μείωση των διαθέσιμων πόρων από τη μείωση της εθνικής συμμετοχής
Και ερχόμαστε στο σήμερα. Θα ήθελα να διευκρινίσω για τους συναδέλφους μου κάποια πράγματα.
Τα νέα που εξήγγειλε, περιχαρής, ο αρμόδιος υπουργός, Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, για μείωση της εθνικής συμμετοχής από το 20% στο 15% και μάλιστα με επιδίωξη για ακόμα μεγαλύτερη μείωση, θα πρέπει να μας πανικοβάλουν, γιατί στην πραγματική οικονομία το μοναδικό αποτέλεσμα που θα επιτευχθεί είναι η μείωση των διαθέσιμων πόρων για το ΕΣΠΑ και για την Περιφέρειά μας. Κι αυτό γιατί η κοινοτική συμμετοχή, σε απόλυτους αριθμούς, παραμένει η ίδια! Δεν αυξάνεται λόγω αύξησης του ποσοστού συμμετοχής της! Αντ' αυτού, μειώνεται η εθνική συμμετοχή και επομένως το συνολικό διαθέσιμο ποσό για όλο το πρόγραμμα!!!
Το τρικ αυτό εξυπηρετεί μόνο την πλασματική αύξηση της απορροφητικότητας, με σκοπό ίσως την επίτευξη των κριτηρίων της Τρόικας και του Μνημονίου, και φυσικά ούτε λόγος για την ποιότητα αυτής της απορροφητικότητας.
Ο υφυπουργός, στην εγκύκλιό του, αναφέρει επί λέξει ότι "οι εθνικοί πόροι που θα εξοικονομηθούν από την υποχρέωση κάλυψης της εθνικής συμμετοχής στο ΕΣΠΑ θα κατευθυνθούν - κατά προτεραιότητα - στην κάλυψη συναφών δαπανών ανάπτυξης που δεν είναι επιλέξιμες, σύμφωνα με τους κανονισμούς της ΕΕ".
Πού θα πάνε 18 εκ. ευρώ που "φεύγουν" από την Περιφέρεια;
Το εύλογο ερώτημα που προκύπτει και στο οποίο δε δίνεται απάντηση ούτε από τον Υπουργό ούτε από τον υφυπουργό είναι το εξής: Οι πόροι αυτοί που εξοικονομούνται και που προέρχονται από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) πώς μας εξασφαλίζεται ότι θα επιστρέψουν στην τοπική μας κοινωνία;
Πού θα πάνε τα πάνω από 18 εκατομμύρια που φεύγουν από το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα (ΠΕΠ) της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων; Θα επιστρέψουν στα Ιόνια Νησιά ή θα χαθούν μέσα σε μαύρες τρύπες μακριά από την Περιφέρεια; Στο σημείο αυτό θα πρέπει να πιέσουμε για γραπτές πολιτικές δεσμεύσεις επαναχρησιμοποίησης των χρημάτων αυτών εδώ στην Περιφέρειά μας και για κάλυψη δαπανών μη επιλέξιμων από την ΕΕ αλλά πολύτιμων και αναγκαίων για την τοπική μας κοινωνία. Και φυσικά θα πρέπει να διεκδικήσουμε ώστε η διαχείριση των χρημάτων αυτών να γίνει από εμάς, κι όχι από το Υπουργείο.
Διαθέσιμα 54 εκ. ευρώ υπό προϋποθέσεις
Στην εισήγηση του Περιφερειάρχη προς το Σώμα γίνεται σαφές ότι το υπόλοιπο του ΕΣΠΑ που απομένει για ένταξη νέων έργων είναι μόλις 10 εκ. Τα υπόλοιπα ποσά που θα ανεβάσουν το συνολικό ποσό στα 54 εκ για ένταξη νέων έργων μέχρι την 31-12-2013, προκύπτουν μόνο υπό προϋποθέσεις.
Σ' αυτό το ποσό δεν έχει συνυπολογιστεί το επιπλέον ποσό που θα προκύψει από τις αναμενόμενες και πλέον επιβεβλημένες από την ΕΕ απεντάξεις των νεκρών ή κοιμισμένων έργων, κατά δήλωση - απαίτηση του καθ' ύλην αρμόδιου ευρωπαίου Επιτρόπου, Χαν, στο δελτίο τύπου που εξέδωσε μετά τη τελευταία συνάντηση με τον κ. Χρυσοχοΐδη στις 14-07-11, και που θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου.
Επίσης, σ' αυτό το ποσό δεν έχει συνυπολογιστεί το άγνωστο για την ώρα ποσό που θα ελευθερωθεί, όταν κατά το τέλος του προγράμματος συνειδητοποιήσουμε ότι τα μεγάλα έργα που έχουν ενταχθεί, και τα οποία έχουν μεγάλο χρόνο υλοποίησης - αποπεράτωσης, δεν θα προλάβουν να ολοκληρωθούν μέχρι το 2015 και θα αφήσουν αναπόφευκτα κενό, όπως ακριβώς έγινε και στο τέλος του τρίτου Κ.Π.Σ., και τελευταία στιγμή τρέχαμε και δεν φτάναμε, να βρούμε έργα να καλύψουν το κενό. Αποτέλεσμα αυτού, ναι μεν να μην χαθούν πόροι, ναι μεν να πετύχουμε υψηλά ποσοστά απορρόφησης, πλην όμως τα χρήματα αυτά απορροφήθηκαν σε έργα αμφισβητούμενης σημασίας, χωρίς καμία πρόβλεψη και κανέναν σχεδιασμό, έργα που δεν πληρούσαν σωστά τις προϋποθέσεις, και που είχαν ως μοναδικό στόχο να καλύψουν τρύπες.
Γιατί σ' αυτή τη χώρα, δεν έχουμε την κουλτούρα της πρόληψης, της προετοιμασίας, του προσχεδιασμού, παρά τρέχουμε να προλάβουμε την τελευταία στιγμή. Και όπως είναι αναμενόμενο, οι αποφάσεις που λαμβάνονται υπό την πίεση του χρόνου να μην είναι ποτέ ούτε οι καταλληλότερες ούτε οι πλέον αρμόζουσες.
Ζητούμενο τα ώριμα έργα
Το μεγάλο ζητούμενο είναι τα ώριμα έργα. Μόνο έτσι θα εξασφαλίσουμε τη μέγιστη απορρόφηση του ΠΕΠ αλλά και την διεκδίκηση πόρων από τα τομεακά προγράμματα του ΕΣΠΑ που τα διαχειρίζονται κεντρικά τα υπουργεία. Τι σημαίνει όμως ώριμο έργο;! Καταλαβαίνουμε πόσο υψηλά κριτήρια θέτει η ΕΕ; Καταλαβαίνουμε ότι προϋποθέτει αδειοδοτήσεις παντός είδους, απαλλοτριώσεις, και γραφειοκρατικές απαιτήσεις για πολύ ικανούς παίχτες. Κι όλα αυτά με μια Διοίκηση που ήταν ήδη προβληματική, και μετά τις ανακατατάξεις του Καλλικράτη, δεν έχει ακόμα βρει το ρυθμό της, αν τον βρει.
Επίσης, υπενθυμίζω ότι το δικό μας το ΠΕΠ τυπικά αποτελεί τμήμα ενός μεγαλύτερου περιφερειακού Προγράμματος, του ΔΕΠΙΝ (Δυτικής Ελλάδας, Πελοποννήσου, Ιονίων Νήσων). Που σημαίνει ότι εάν σε κάποιους κωδικούς δεν έχουμε εμείς απορρόφηση, θα τα απορροφήσουν οι υπόλοιπες περιφέρειες που ανήκουν στο πρόγραμμα μας.
Στον αυτόματο πιλότο το ΕΣΠΑ επί δυο χρόνια
Και να μην τρέφουμε αυταπάτες. Τα τελευταία 2 χρόνια το ΕΣΠΑ είχε μπει σε αυτόματο πιλότο. Κανείς μα κανείς δεν ενδιαφέρθηκε ουσιαστικά ή δεν μπόρεσε να το τρέξει όπως πρέπει. Απόδειξη όλα αυτά τα ενταγμένα έργα που δεν έχουν ακόμα τρέξει. Απόδειξη ότι ελάχιστα νέα έργα έχουν ενταχθεί. Απόδειξη ότι από τα τομεακά προγράμματα πέρα από τα φράγματα δεν έχουμε διεκδικήσει παρά ψίχουλα.
Το πρόγραμμα ΕΛΛΑΔΑ που προβλέπεται από τον ίδιο τον Καλλικράτη, θα μπορούσε να συνδράμει στην εκπόνηση μελετών απαραίτητων για την ωρίμανση νέων έργων. Αλλά και γι' αυτό ακόμα δεν έχουμε ακούσει από τα αρμόδια υπουργεία λέξη!!!
Αυτό που θα πρέπει να προσέξουμε και να εστιάσουμε την προσοχή μας, είναι να προετοιμαστούμε έγκαιρα για την αντικατάσταση των προς απένταξη έργων με άλλα έργα ουσίας και προοπτικής. Ελλοχεύει ο κίνδυνος να επαναληφθεί για ακόμα μια φορά το φαινόμενο της κατασπατάλησης του προγράμματος, όπως έγινε και στο Γ' Κ.Π.Σ., όταν πανικόβλητοι τρέχαμε να εντάξουμε έργα αμφισβητήσιμης βαρύτητας και σημασίας, με μοναδικό σκοπό να μην χαθούν λεφτά. Κι όντως, ναι μεν δεν χάθηκαν χρήματα, ωστόσο είχαν πολύ μικρή ανταποδοτικότητα και αντίκτυπο στην τοπική μας κοινωνία.
Έργα στο ΕΣΠΑ μπορούμε να εντάξουμε μέχρι και το 2013
Αυτή τη στιγμή έχουμε στα χέρια μας το μέλλον του τόπου μας. Να μην ξεχνάμε ότι όπως κι εμείς καλούμαστε να υλοποιήσουμε έργα που αποφάσισαν προηγούμενοι, έτσι κι εμείς οφείλουμε χωρίς λάθη και μικροπολιτικές σκοπιμότητες να παραδώσουμε στο τέλος της θητείας μας με πνεύμα συνεργασίας το σχεδιασμό των μελλοντικών δράσεων.
Και, τέλος, να μην ξεχνάμε ποτέ ότι από τις συνολικές αποφάσεις μας θα κριθεί στο τέλος της θητείας μας σίγουρα το μέλλον του τόπου μας και πιθανόν και η επιβίωση της Περιφέρειάς μας.
* Το κείμενο αποτελεί την εισήγηση της κας Λούβρου στο Περιφερειακό Συμβούλιο για το ΕΣΠΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου