ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΕΤΑΞΑΣ

Αρθρο του Ελευθερίου Καλογιάννη *

Ο Ιωάννης Μεταξάς γεννήθηκε στην Ιθάκη το έτος 1871, γόνος παλαιάς βυζαντινής οικογενείας.
Μετά τις Γυμνασιακές σπουδές εισήλθε στη Σχολή Ευελπίδων και εξήλθε το έτος 1890 ως ανθυπολοχαγός του Μηχανικού.
Το έτος 1899 μετέβη στο Βερολίνο για τη συμπλήρωση των σπουδών του στην Πολεμική Ακαδημία Βερολίνου.
Απεφοίτησε της Ακαδημίας αριστούχος και γύρισε στην Ελλάδα το 1903 και ανέλαβε καθήκοντα στο νεοσύστατο τότε Γενικό Επιτελείο Στρατού και συνέβαλε στην οργάνωση του στρατού.
Αναγνωρίστηκε ως άριστα καταρτισμένος επιτελικός αξιωματικός.
Όταν ο Ιωάννης Μεταξάς αποφοίτησε από τη στρατιωτική ακαδημία του Βερολίνου, οι Γερμανοί τοποθέτησαν επιγραφή στην είσοδο της σχολής σύμφωνα με την οποία "ΟΥΔΕΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΑΛΥΤΟ ΥΠΟ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΜΕΤΑΞΑ".
Διετέλεσε τα έτη 1910 - 1912 υπασπιστής του τότε Πρωθυπουργού της Χώρας και Υπουργού Εξωτερικών Ελευθερίου Βενιζέλου.
Μετείχε και των δύο Βαλκανικών πολέμων ως αξιωματικός του Επιτελείου του Βασιλέα Κων/νου.
Με την ιδιότητα αυτή μετέβη με τον Βικτ. Δούσμανη στη Θεσσαλονίκη όπου και υπέγραψε με τον Τούρκο Πασσά Ταξίν Χασιάν το πρωτόκολλο παραδόσεως της πόλεως Θεσσαλονίκης την 26η Οκτωβρίου 1912.
Το έτος 1912 μετέβη στο Λονδίνο ως Στρατιωτικός Σύμβουλος του τότε Πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου για τη διαπραγμάτευση των όρων της συνθήκης ειρήνης με την Τουρκία.
Το Γενάρη του 1913, μόλις επέστρεψε από το Λονδίνο, τοποθετήθηκε στο Στρατηγείο Ηπείρου όπου και προήχθη στο βαθμό Ταγματάρχη.
Έλαβε μέρος στη συνέχεια στον Β΄ Βαλκανικό Πόλεμο και προήχθη στο βαθμό του Αντισυνταγματάρχη κατ' απόλυτο επιλογή, εις αναγνώριση της στρατιωτικής του ικανότητας.
Το έτος 1914 κατείχε τη θέση του Υπαρχηγού του Γενικού Επιτελείου στη θέση του Δούσμανη που βρισκόταν σε διαθεσιμότητα.
Το έτος 1914 κηρύχθηκε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και ο Μεταξάς ήταν Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Στρατού.
Κατά την γιγαντιαία εκείνη πανευρωπαϊκή σύρραξη ο Ιωάννης Μεταξάς συνεβούλευε τον Ελευθέριο Βενιζέλο, να διατηρήσει ουδετέρα θέση η Ελλάδα.
Ο Βενιζέλος όμως αποφάσισε την ένταξη της Ελλάδος στη συμμαχία των Ευρωπαϊκών δυνάμεων και την αποστολή ενός σώματος Ελληνικού στρατού εις την εκστρατεία των Δαρδανελλίων μετά των συμμάχων.
Ο Μεταξάς επειδή θεώρησε καταδικασμένη εις αποτυχία την εκστρατεία αυτή υπέβαλε την παραίτησή του την οποία με σαφήνεια δικαιολόγησε.
Αμέσως δε υπέβαλε αίτηση αποστράτευσης.
Ο Ιωάννης Μεταξάς δικαιώθηκε εκ των υστέρων, όντας οι συμμαχικές δυνάμεις συνετρίβησαν στα Δαρδανέλλια από τον Οθωμανικό στρατό.
Τελικώς η συμμετοχή της Ελλάδος στη συμμαχία ματαιώθηκε και ο Βενιζέλος αναγκάστηκε σε παραίτηση το Φεβρουάριο του 1915.
Για τη σθεναρά θέση του, εναντίον της εκστρατείας στα Δαρδανέλλια όπου οι μεγάλες συμμαχίες συνετρίβησαν από την Οθωμανική αυτοκρατορία ο Ιωάννης Μαεταξάς διώχθηκε τη αιτήσει των Γάλλων και Άγγλων και έφτασε εξόριστος στην Κορσική με άλλους πολιτικούς και στρατιωτικούς αντιφρονούντες.
Μετά την πτώση του Βενιζέλου στις εκλογές την 1η Νοεμβρίου 1920, ο Ιωάννης Μεταξάς επανήλθε στην Ελλάδα, παρ' ότι είχε καταδικασθεί σε ισόβια και ανακλήθηκε και πάλι στο στρατό.
Με αίτησή του αποστρατεύτηκε το Δεκέμβριο του έτους 1920 με το βαθμό του Υποστράτηγου.
Ήταν ενάντιος με την Μικρασιατική εκστρατεία, καίτοι, την εκστρατεία ενέκριναν όλοι οι πολιτικοί Αρχηγοί του Κοινοβουλίου.
Ζητούσε επιμόνως με δημοσιεύματα σε ολόκληρο τον Τύπο της περιόδου εκείνης την ματαίωση της Μικρασιατικής εκστρατείας και την στροφή του στρατεύματος προς τη Θράκη για τη θωράκιση της Μακεδονίας και προφανώς με βλέμμα την Κωνσταντινούπολη.
Με την καταστροφή της Μικράς Ασίας το 1922 ο Ιωάννης Μεταξάς, ο οποίος είχε δημιουργήσει νέο κόμμα, συγκέντρωσε όλες τις πολιτικές δυνάμεις της αντιπολιτεύσεως μαζί του.
Ήταν εναντίον της εκτελέσεως των Έξι.
Πολέμησε με λύσσα τη δικτατορία του Πάγκαλου που κηρύχθηκε το 1925.
Συμμετείχε στην οικουμενική Κυβέρνηση Ζαϊμη με 54 Βουλευτές ως Υπουργός Οικονομικών.
Έλαβε μέρος στις εκλογές του 1928 όταν έλαβε ο Ελευθέριος Βενιζέλος τη συντριπτική πλειοψηφία.
Ο Ιωάννης Μεταξάς απέτυχε χωρίς να εκλέξει ούτε ένα Βουλευτή.
Καίτοι είχε δηλώσει μετά τη συντριβή του ότι τερματίζει την πολιτική του σταδιοδρομία, επανήλθε και έλαβε μέρος στις εκλογές 1932, 1933, 1935 και 1936 όπου εξελέγετο Βουλευτής με επτά ακόμη από το κόμμα του.
Με πρόταση του Ιωάννη Μεταξά έγινε δημοψήφισμα στις 6 Νοεμβρίου 1935 για την επαναφορά της Βασιλευόμενης Δημοκρατίας.
Το Γενάρη του 1936 προκηρύχθηκαν εκλογές εις τις οποίες ο Ιωάννης Μεταξάς εξελέγη Βουλευτής και ανέλαβε το Υπουργείο Στρατιωτικών στην Κυβέρνηση Κωνσταντίνου Δεμερτζή.
Ας σημειωθεί εδώ ότι ο Κων/νος Δεμερτζής διετέλεσε Βουλευτής και Υπουργός του Ελευθερίου Βενιζέλου από το 1911. Αργότερα ανεξαρτητοποιήθηκε και αποσύρθηκε της Πολιτικής. Ήταν μία εξέχουσα φυσιογνωμία, τίμιος, ειλικρινής, υπεύθυνος πολιτικός.
Ο Κων/νος Δεμερτζής το έτος 1926 προτάθηκε ως Πρόεδρος Δημοκρατίας από όλα τα κόμματα.
Το έτος 1935 μετά την επάνοδο του Βασιλέως Γεωργίου Β΄ κλήθηκε και πάλι με ομόφωνη απόφαση όλων των κομμάτων, ο Κων/νος Δεμερτζής να σχηματίσει οικουμενική Κυβέρνηση. Δυστυχώς απέτυχε διότι τα κόμματα διαφώνησαν στην κατανομή των αξιωμάτων.
Ο Δεμερτζής υπέστη, από ευαισθησία και κόπωση, καρδιακή προσβολή και απεβίωσε.
Αυτή ήταν η πολιτική κατάσταση της χώρας την περίοδο εκείνη, χαώδης και τραγική.
Τον Δεμερτζή διαδέχτηκε ο Ιωάννης Μεταξάς.
Μετά τον αιφνίδιο θάνατο του Δεμερτζή ο Ιωάννης Μεταξάς ανέλαβε την Πρωθυπουργία της Ελλάδος την 13η Απριλίου 1936.
Την 25η Απριλίου 1936 προσήλθε στη Βουλή και ανάγνωσε τις προγραμματικές του δηλώσεις και έλαβε ψήφο εμπιστοσύνης.
Επί 261 Βουλευτών έλαβε ψήφο εμπιστοσύνης από την πλειοψηφία των 241 Βουλευτών.
Ο Ιωάννης Μεταξάς λόγω της επιτακτικής ανάγκης επιλύσεως ζωτικών εθνικών θεμάτων και κυρίως της διαλύσεως του στρατού που επέφερε το κίνημα του 1935, και τις καταστροφικές συνέπειες αυτού, ζήτησε τη διακοπή των εργασιών της Βουλής για 5 μήνες και τη σύσταση Νομοθετικών Επιτροπών για την έκδοση επειγόντων Διαταγμάτων.
Την πρόταση αυτή - του κλεισίματος της Βουλής - ενέκριναν όλα τα κόμματα και κυρίως το κόμμα των Φιλελευθέρων του Ελευθερίου Βενιζέλου και του Λαϊκού του Παν. Τσαλδάρη.
Η αποδοχή αυτή της προτάσεως - του κλεισίματος της Βουλής - απετέλεσε και την καταδίκη της Βουλής με συναίνεση των δύο μεγάλων κομμάτων.
Την 4η Αυγούστου 1936 ο Ιωάννης Μεταξάς κήρυξε επίσημα και τη Δικτατορική διακυβέρνηση της Χώρας και ανέλαβε και ο ίδιος όλες τις εξουσίες, Νομοθετική και Εκτελεστική.
Ο Ιωάννης Μεταξάς υπήρξε ένας εκ των δυναμικότερων πολιτικών και Στρατιωτικών Ηγετών της νεότερης Ελλάδος.
Άφησε βαθύτατα τα ίχνη σε όλες τις εκδηλώσεις της πολιτικής, στρατιωτικής, οικονομικής και κοινωνικής ζωής του τόπου.
Κατηγορήθηκε ότι διά της επιβολής ανελεύθερων μέτρων, διά της αναστολής της ελευθερίας του τύπου και του λόγου, διά της αναστολής της λειτουργίας της Βουλής - καίτοι συνήνεσαν τα κόμματα -, ανέκοψε την εξέλιξη της πολιτικής ζωής του τόπου.
Ο Ιωάννης Μεταξάς έχοντας τη συναίνεση των ανακτόρων και την Πανελλήνια και ομόφωνη κοινή συνείδηση, έδωσε το βροντερό Ο Χ Ι  την 28η Οκτωβρίου 1940 στο φασισμό.
Από τη μεγάλη κόπωση της σκληρής δουλειάς ο Ιωάννης Μεταξάς πέθανε την 29η Γενάρη 1941.
Ο θάνατός του συγκίνησε ολόκληρη την Ελλάδα και τις συμμαχικές δυνάμεις, η δε κηδεία του έγινε πάνδημος.

* Ο κ. Ελ. Καλογιάννης διετέλεσε Βουλευτής Ιωαννίνων για 15 έτη.