Γράφει ο Ηλίας Μπουργουτζής, δάσκαλος,
μέλος της Ανεξάρτητης Αγωνιστικής Κίνησης
Κατάληψη Νομικής σχολής, διαδηλώσεις, και η κορύφωση μιας εξέγερσης στις ημέρες του Πολυτεχνείου. Ακόμα και σήμερα καθώς βλέπουμε εικόνες από τα δραματικά γεγονότα της 17ης του Νοέμβρη, γεμάτες από νέους και νέες να ξεχύνουν την οργή τους και το πάθος τους για Ψωμί - Παιδεία - Ελευθερία, ενάντια στις σφαίρες, αναρωτιόμαστε: Πώς ξεκίνησαν όλα όσα διαδραματίστηκαν; Ποιους δρόμους ελεύθερης έκφρασης βρήκε η γενιά εκείνη να συναντηθεί, να ζυμωθεί και να ονειρευτεί; Από ποια μονοπάτια πέρασε η εξεγερμένη νεολαία πριν οπλισθεί με θάρρος για να ξεπεράσει, όχι μόνο τους ασφαλίτες, την χουντική αστυνομοκρατία, την στρατολογία των φοιτητών, την κομματική προκατάληψη και τον χαφιέ που "μας ακολουθεί", αλλά και το εμπόδιο της μικροαστικής αντίληψης που χειραγωγούσε τις προηγούμενες γενιές.
Η κατοχή, η πείνα, η ηττημένη γενιά του εμφυλίου, η εξορία, οι νικητές που καθόριζαν την κοινωνική κινητικότητα και τις συνθήκες επιβίωσης ενός λαού, οι εδραιωμένες πελατειακές σχέσεις των πολιτικών, η Ε.Ρ.Ε., το τρίκυκλο στην Θεσσαλονίκη, η αντιπαροχή, οι ιερείς που μελετούσαν, ο φοίνικας που αναγεννιέται στο τρίπτυχο ΠΑΤΡΙΣ-ΘΡΗΣΚΕΙΑ- ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ, δημιούργησαν ένα κλίμα φόβου και υποταγής.
Η συσσωμάτωση των παραπάνω στοιχείων έκανε ανεκτή την δικτατορία του 1967 στη συνείδηση των "νοικοκυραίων". Πόσες φορές δεν ακούγαμε αργότερα, το ανατριχιαστικό, "μωρέ ένας Παπαδόπουλος θα μας σώσει";
Η συλλογική αξιοπρέπεια ενός έθνους, ανταλλάξιμη με την μυρωδιά της ασφάλτου. Εφτά χρόνια στον "γύψο". Η επίκληση του πατριωτικού μικροαστικού αισθήματος στο διάγγελμα του Κων. Κόλλια την 21η Απριλίου αποκάλυπτε τον χώρο από τον οποίο επιθυμούσαν οι δικτάτορες να αντλήσουν τη δύναμή τους: " Ελληνικέ λαέ....Από μακρού παριστάμεθα μάρτυρες ενός εγκλήματος, το οποίον διεπράττετο εις βάρος του κοινωνικού συνόλου και του Έθνους μας...Ποιοι είμεθα; Δεν ανήκομεν εις ουδέν πολιτικό κόμμα, ούτε εις την οικονομικήν ολιγαρχίαν.......ανήκομεν εις την τάξιν του μόχθου. Και θα σταθώμεν εις το πλευρόν των πτωχών αδελφών μας Ελλήνων...Ζήτω το ΕΘΝΟΣ, ζήτω ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ, Ζήτω η ΑΙΩΝΙΑ ΕΛΛΑΣ."
Οι εξαιρέσεις, υπάρχουν με κορυφαία αντιστασιακή μορφή τον Α. Παναγούλη. Επίσης οι διαδηλώσεις στο εξωτερικό και οι αντιστασιακές ενέργειες στο εσωτερικό ήταν μια μορφή πολιτικής πάλης.
Πώς όμως φτάσαμε στην εξέγερση του Πολυτεχνείου; Πως ζυμωνόταν ο κόσμος πολιτικά; Ποιος ο ρόλος της τέχνης στον μετασχηματισμό της συνείδησης των νέων ανθρώπων; Μήπως η κυριότερη πολιτική ζύμωση του νεολαιίστικου κινήματος γινόταν στους φοιτητικού χώρους, όπως στα αμφιθέατρα και στους καλλιτεχνικούς χώρους; Στα θέατρα και στις μπουάτ, νέοι άνθρωποι τραγουδούν, ερωτεύονται και ονειρεύονται. Αν η τέχνη είναι "αφήγηση", τότε μετά το 60 αναδύονται άλλες αναζητήσεις ερμηνειών των γεγονότων. Ο νέος άνθρωπος του αστικού κέντρου, παύει να έχει την μορφή του ανέμελου Κ. Βουτσά. Το πνεύμα της αμφισβήτησης και της εξέγερσης, δημιουργεί ρωγμές στην ταυτισμένη κινηματογραφική - κοινωνική κουλτούρα.
Το φορτηγό φέρνει τον Σαββόπουλο στην Αθήνα, οι μπουάτ γεμίζουν, ο Ξυλούρης τραγουδά: "Λαέ μη σφίξεις άλλο το ζωνάρι", στο "Μεγάλο μας Τσίρκο". Πειρατικοί ραδιοσταθμοί παίζουν rock και Beatles. Νέα πολιτιστικά στοιχεία εμφανίζονται που οι λογοκριτές προσπαθούν να τα ανακόψουν αλλά αδυνατούν να αντιληφθούν την πολιτική δυναμική τους. Τα ρομαντικά τραγούδια και η διασκέδαση του σπασμένου πιάτου, συγκρούεται με ένα νέο είδος δημιουργίας, των ποιητών, των πολιτικών τραγουδιών και των θεαμάτων που διαδίδονται από στόμα σε στόμα ως σύνθημα συνοχής, αγώνα και πολιτικής ταυτότητας.
Πολιτικά οροθετημένος είναι και ο τίτλος της συλλογής των στίχων του Γ. Νεγρεπόντη. Στα "Μικροαστικά" ερμηνευτής είναι ο καουμπόι της καλλιτεχνικής σκηνής, ο Λ. Κηλαηδόνης. Μέλος της "παρέας" που συν διαμόρφωσε την πολιτική - πολιτιστική σκευή μεγάλου αριθμού νέων της εποχής. Δ. Σαββόπουλος, Μ. Λοϊζος, Μ. Θεοδωράκης.
Στα "Μικροαστικά", ο Γ. Νεγρεπόντης, ασκεί κριτική στην αισθητική της "τάξης και ασφάλειας" περιγράφοντας τον συμβολικό μετασχηματισμό του αγρότη σε μικροαστό μέσα σε τόνους τσιμέντου και σκόνη αντιπαροχής. Στο "κολλήγα γιος", γράφει: "τα χωράφια χτυπάω στο σφυρί, και στην πόλη ότι βγει ....ένας γάμος ως προίκα καλός.....είμαι πια ένας αστός ...είμαι πια καθεστώς".
Η λέξη "καθεστώς" ορίζει και τα όρια της συλλογικής πολιτικής σκέψης πριν από τη μεταπολίτευση. Ο χωροφύλακας είναι το όργανο της τάξης, ο ΕΣΑτζής το όργανο της στρατιωτικής ισχύος και ο περιπτεράς ο παντόπτης φύλακας της ηθικής.
Στα τραγούδια του Λουκιανού και των φίλων του βρίσκουμε στοιχεία πολιτικής έκφρασης. Ερμηνεύονται διαφορετικά τα καθεστηκυία σύμβολα και τους ασκείται κριτική. Εκφράζεται μια νέα γενιά, που έχοντας βιώσει την ήττα των γονιών τους στον εμφύλιο, αμφισβητεί όχι μόνο τη δικτατορία αλλά και την εδραιωμένη μικροαστική ηθική του "κοίτα μη μπλέξεις". Η γενιά του Πολυτεχνείου (φοιτητές και εργαζόμενοι) ασφυκτιά. Αρνείται την εσωστρέφεια, "ντροπή, ντροπή που βγάλαμε τέτοιο παιδί" και τον συντηρητισμό, "Μπλεξίματα δε θέλαμε στην οικογένειά μας και πέρα δεν κοιτάξαμε πέρα από τα συμφέροντά μας".
Η γενιά της εξέγερσης δεν έσπασε μόνο το γονεϊκό κύκλο επιστασίας αλλά - όπως και το χρωματισμένο βινίλιο των "Μικροαστικών" - πέρασε την κόκκινη γραμμή της αντίστασης. Ένα πολιτικό κίνημα ήταν σε εξέλιξη, που συνέβαλε στην πτώση της Χούντας. Το "Βασίλη, κάτσε φρόνιμα να γίνεις νοικοκύρης", συγκρούσθηκε με τους στίχους του Α. Κάλβου, "Όσοι το χάλκεον χέρι, βαρύ του φόβου αισθάνονται, ζυγόν δουλείας ας έχωσι. Θέλει αρετήν και τόλμην η ελευθερία", φέρνοντας στο προσκήνιο της ιστορία ένα παντοτινά επίκαιρο σύνθημα: ΨΩΜΙ - ΠΑΙΔΕΙΑ - ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου